Βυζαντινή μουσική. Μαζί μας ο Διονύσιος Σταματόπουλος

Ο Διονύσιος Σταματόπουλος γεννήθηκε στην Πάτρα τον Νοέμβριο του 1978. Κατάγεται από ιερατική οικογένεια, με γονείς τον μακαριστό π. Αθανάσιο († 2019) και την πρεσβυτέρα Ευαγγελία Σταματοπούλου, και σήμερα υπηρετεί τη Βυζαντινή Μουσική ως Ιεροψάλτης σε ναούς της Ιεράς Μητροπόλεως Πατρών. Ζητήσαμε λοιπόν από τον κ. Σταματόπουλο να δώσει συνέντευξη για τη πολύτιμη βυζαντινή μουσική.

Κύριε Σταματόπουλε τι είναι για εσάς η μουσική και ιδιαίτερα η βυζαντινή μουσική;

Η μουσική, πέρα από κανόνες, μελέτη και εξάσκηση, είναι κυρίως τρόπος ζωής. Η αρμονία η οποία αναδύεται μέσα από τους φθόγγους, τις κλίμακες, τους ρυθμούς και την καλλιτεχνική έκφραση, είναι ένα στοιχείο το οποίο διαπερνά όλο το είναι του μουσικού και σφραγίζει την ύπαρξή του. Ειδικά η βυζαντινή μουσική είναι η τέχνη η οποία κατ’ εξοχήν υμνεί τα μεγαλεία του Θεού σύμφωνα με την παράδοση η οποία παραδόθηκε σε εμάς από τους μεγάλους μουσουργούς από τη βυζαντινή περίοδο μέχρι σήμερα καθώς και τους μεγάλους εκτελεστές του 20ου αιώνα από όπου έχουμε και τις πρώτες ηχογραφήσεις. Η τέχνη αυτή χρησιμοποιεί ως αποκλειστικό μέσο την ανθρώπινη φωνή, το τελειότερο όλων των οργάνων και μέσω της τέρψης την οποία προσφέρει στο αυτί του πιστού, προσπαθεί να αναγάγει τον νού του και όλη την ύπαρξή του προς τον Τριαδικό Θεό.

Πόσο σημαντική ήταν η παρουσία του πατέρα σας στην επιλογή να ακολουθήσετε τη βυζαντινή μουσική;

Μπορώ να πω με κάθε βεβαιότητα ότι είμαι ένας πολύ ευλογημένος από τον Θεό άνθρωπος καθώς ο σαρκικός πατέρας μου, ο  μακαριστός π. Αθανάσιος Σταματόπουλος, υπήρξε ένας αφοσιωμένος στο θεάρεστο έργο του κληρικός ενώ είχε μεγάλη αγάπη και ζήλο προς την ψαλτική και ειδικότερα στο τυπικό της Εκκλησίας το οποίο είχε μελετήσει σε βάθος. Από την παιδική μου ηλικία μεγαλώνοντας στην ενορία του Αγίου Παντελεήμονος Προαστείου Πατρών όπου και υπηρέτησε ως εφημέριος μέχρι το τέλος της επίγειας ζωής του, έμαθα να διαβάζω τα ιερά γράμματα, να ακολουθώ χωρίς εκπτώσεις το τυπικό της Εκκλησίας και φυσικά να ψάλλω με παραδοσιακό τρόπο όπως άλλωστε και αυτός αγαπούσε τους θεόπνευστους ύμνους. Επιπλέον, το συγγραφικό του έργο καθώς και οι εκπομπές του στον ραδιοφωνικό αλλά και τηλεοπτικό σταθμό της Εκκλησίας των Πατρών, ήταν έμπνευση για μένα όπως και για πολλούς άλλους να ασχοληθώ σε βάθος με θέματα τα οποία άπτονται της Θείας Λατρείας και φυσικά της βυζαντινής μουσικής και προκειμένου να ασχοληθώ με τον τομέα της έκδοσης βιβλίων. Πράγματι, η συμβολή του μακαριστού π. Αθανασίου στην πορεία μου υπήρξε όχι απλώς σημαντική, αλλά σίγουρα ένας καταλυτικός παράγοντας στην πορεία μου στον χώρο· για αυτό θέλω για άλλη μία φορά «Εἰς μνημόσυνον αἰώνιον» να εκφράσω δημοσίως την ευγνωμοσύνη μου για όσα μού προσέφερε με το παράδειγμά του και τη διδασκαλία του.

Όταν ψάλλετε τι νιώθετε;

Η ώρα της εκτέλεση της ψαλτικής τέχνης κατά τη διάρκεια της Θείας Λατρείας είναι για τον ιεροψάλτη μία στιγμή κατά την οποία προσπαθεί να αδειάσει από όλες τις σκέψεις οι οποίες τον αποσπούν από τη σωστή εκτέλεση των ψαλλομένων και τη δοξολογία προς τον Κύριο. Σκοπός είναι να είμαι απόλυτα συγκεντρωμένος στο έργο αυτό προκειμένου το αποτέλεσμα να είναι όσο πιο άρτιο γίνεται καθώς και να εκπορεύεται μέσα από το περίσσευμα της καρδιάς. Όταν αυτό συμβαίνει, το οποίο σε μεγάλο βαθμό αποτελεί και Θείο δώρο, τότε νιώθω όλη την ύπαρξή μου να πλημμυρίζει από την αρμονία με την οποία ο Κύριος έπλασε την κτίση και έτσι ο νους ανάγεται προς τα Θεία νοήματα και αντιλαμβάνεται το πόσο μικρός είναι προκειμένου να τα κατανοήσει ώστε να αφήσει αυτό το έργο στην καρδιά η οποία μπορεί να αισθανθεί υπαρξιακά το απέραντο και ανέκφραστο της Θεότητος.

Είναι πολλοί αυτοί που θέλουν να μάθουν βυζαντινή μουσική;

Ασχολούμενος με την πλατφόρμα διαδικτυακών μαθημάτων την οποία δημιούργησα, συνειδητοποίησα ότι αυτοί οι οποίοι επιθυμούν να διδαχθούν τη βυζαντινή μουσική είναι πολύ περισσότεροι από όσους αρχικά πίστευα ότι υπάρχουν. Άνθρωποι από όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης οι οποίοι έχουν σχέση με την Ορθόδοξη Εκκλησία και ειδικότερα με τον τρόπο ψαλτικής όπως διαμορφώθηκε στον ελληνικό χώρο τους τελευταίους αιώνες, διψούν να μάθουν την τέχνη του Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού και πλέον, με τα διαδικτυακά μαθήματα μπορούν να επιλέξουν να λάβουν μαθήματα από τον δάσκαλο της επιλογής τους ανεξαρτήτως αποστάσεως.

Η σύγχρονη διαδικτυακή τεχνολογία μειώνει τις αποστάσεις και με την δική σας πλατφόρμα μπορείτε να διδάξετε σε όλους όσους το επιθυμούν, όπου κι αν βρίσκονται. Είναι πραγματικά τόσο εύκολο;

Τα εργαλεία τα οποία προσφέρει η σύγχρονη τεχνολογία είναι πράγματι πολύτιμα και υπάρχει η δυνατότητα ο καθένας να διδαχθεί απ’ άκρου εις άκρο της γης τη βυζαντινή μουσική. Φυσικά, τα εργαλεία αυτά πρέπει ο διδάσκων να τα αξιοποιήσει στο μέγιστο και με τον καλύτερο δυνατό τρόπο προκειμένου η διδασκαλία να είναι άρτια και να μην υπολείπεται της διά ζώσης διδασκαλίας. Για αυτόν τον λόγο στη συγκεκριμένη πλατφόρμα έχω επενδύσει και πολλά χρήματα σε τεχνολογικό εξοπλισμό αλλά και προσωπικό κόπο προκειμένου να λειτουργεί πάντοτε άψογα ώστε να διασφαλίσω την καλύτερη δυνατή ποιότητα μαθήματος. Το μόνο το οποίο χρειάζεται ο μαθητής είναι μία καλή σύνδεση στο διαδίκτυο και πολύ μεράκι και αγάπη για τη βυζαντινή μουσική.

Τι συμβουλή θέλετε να δώσετε σε εκείνους που θα ήθελαν να αρχίσουν να μαθαίνουν βυζαντινή ψαλτική;

Αυτό το οποίο έχω να πω σε όσους επιθυμούν να μάθουν βυζαντινή μουσική είναι να  νωρίς σε αναλόγιο δίπλα σε έναν καλό ψαλτή ώστε να λάβουν σωστά ακούσματα εξαρχής και να εξοικειωθούν με τα ιερά κείμενα και το τυπικό, να διαλέξουν έναν δάσκαλο τον οποίο θα εμπιστευθούν απόλυτα και θα ακολουθήσουν τις συμβουλές του, να έχουν υπομονή μέχρι να αποδώσουν καρπούς οι προσπάθειές τους και να είναι πειθαρχημένοι στη μελέτη τους και στη γενικότερη προσπάθειά τους προκειμένου να έχουν σε βάθος χρόνου τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα σύμφωνα και με το τάλαντο το οποίο έχουν λάβει Άνωθεν. Τέλος, όσο και αν προοδεύσουν, να μην παύσουν ποτέ να έχουν πνεύμα μαθητείας και να προσπαθούν συνεχώς να γίνονται καλύτεροι από τον χθεσινό εαυτό τους, πάντοτε όμως προς δόξαν του Τριαδικού Θεού ο οποίος προσφέρει κάθε χάρισμα στον άνθρωπο είτε είναι φωνητικό είτε οποιοδήποτε άλλο.

_________________________________________________________________________________________________________

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Ο Διονύσιος Σταματόπουλος γεννήθηκε στην Πάτρα τον Νοέμβριο του 1978 όπου κατοικεί μέχρι και σήμερα. Κατάγεται από ιερατική οικογένεια, με γονείς τον μακαριστό π. Αθανάσιο († 2019) και την πρεσβυτέρα Ευαγγελία Σταματοπούλου.

Τα πρώτα ερεθίσματα για την ενασχόλησή του με τη Βυζαντινή Μουσική προέρχονται από την ενορία του εφημερίου πατέρα του, τον Ιερό Ναό Αγίου Παντελεήμονος Προαστείου Πατρών, στον οποίο ήλθε σε πρώτη επαφή με τους ύμνους και το τυπικό της Εκκλησίας. 

Σε ηλικία δώδεκα ετών μυήθηκε στη Βυζαντινή Εκκλησιαστική Μουσική λαμβάνοντας μαθήματα κοντά στον Πρωτοψάλτη του Ιερού Ναού Αγίας Βαρβάρας Πατρών κ. Δημήτριο Γαλάνη, με την καθοδήγηση του οποίου έλαβε το 2014 το δίπλωμα της Βυζαντινής μουσικής με βαθμό «Άριστα» από τη Σχολή της Ιεράς Μητροπόλεως Πατρών «Ο Απόστολος Ανδρέας».

Τον Σεπτέμβριο του 2014 έγινε δεκτός με υποτροφία της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου στο διετές πρόγραμμα του τμήματος μεταπτυχιακής επιμόρφωσης πάνω στην Ψαλτική «ΠΕΚΕΜ Άγιος Μάξιμος ο Γραικός» και το 2017 έλαβε το δίπλωμα του προγράμματος εκπονώντας με υπεύθυνο καθηγητή τον κ. Γεώργιο Κωνσταντίνου, Διδάκτορα του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου, εργασία πάνω στο Οκτάηχο Χερουβικό του Πέτρου Μπερεκέτου.

Από το 2013 μέχρι το 2018 παρακολούθησε μαθήματα φωνητικής με τον κ. Βασίλειο Σακκαλή, Πρωτοψάλτη του Ιερού Ναού Αγίου Ιωάννου Προδρόμου και Οσίου Ιωάννου του Ρώσου Πατρών και καθηγητή Βυζαντινής Μουσικής και Μονωδίας στο Ευρώπιο Ωδείο Πατρών.

Από το 1993 έως και σήμερα υπηρετεί τη Βυζαντινή Μουσική ως Ιεροψάλτης σε ναούς της Ιεράς Μητροπόλεως Πατρών, με σταθμούς το δεξιό αναλόγιο του Ιερού Ναού Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Γλαύκου Πατρών, από τον Δεκέμβριο του 2014 μέχρι και τον Απρίλιο του 2016 καθώς και το αριστερό αναλόγιο του Ιερού Ναού Αγίας Βαρβάρας Πατρών, από τον Απρίλιο του 2016 μέχρι και σήμερα, με συνοδοιπόρο του τον Πρωτοψάλτη, διδάσκαλό και μέντορά του στην Ψαλτική τέχνη κ. Δημήτριο Γαλάνη.

• Υπήρξε μέλος του Βυζαντινού Χορού «Κλείδα» από το 2013 μέχρι το 2017.
• Καθηγητής Βυζαντινής Μουσικής στο Ωδείο «Σωτηροπούλου» στην Πάτρα, από το 2015 έως και σήμερα.

• Τον Απρίλιο του 2019 εκδίδει το πρώτο του βιβλίο με τίτλο «Άπαντα του Μπαλασίου Ιερέως και Νομοφύλακος – Τόμος Α΄», το οποίο περιέχει όλα τα ανέκδοτα μαθήματα του Μπαλασίου Ιερέως του Νομοφύλακος όπως αυτά υπάρχουν στους κώδικές της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος από τα χειρόγραφα του Παναγίου τάφου ΜΠΤ 703, 704, 705 και τον Απρίλιο του 2020 τον Τόμο Β΄ του ίδιου βιβλίου.
• Τον Ιούλιο του 2020 ηχογράφησε τον Παρακλητικό Κανόνα του Αγίου Παντελεήμονος εις μνήμην του αειμνήστου πατρός του, Ιερέως Αθανασίου Σταματοπούλου.

Τον Νοέμβριο του 2021 δημιουργεί το «Καλοφωνικό Μέλος» ( https://kalofonikomelos.gr/ ) , μέσα από το οποίο υμνεί, με υπευθυνότητα και αγάπη, την Βυζαντινή μουσική και την Ψαλτική Τέχνη, μεταλαμπαδεύοντας τις γνώσεις του, στους μαθητές και τους αναγνώστες του.

Paolo Scagliarini